Ρωτάτε – Απαντάμε. Απευθυνθείτε στους ειδικούς της ΠΑΡΗ.ΣΥ.Α.

Μην διστάζετε να μας ρωτήσετε για ό,τι σας απασχολεί σχετικά με τη Θεραπεία του Πόνου και την Παρηγορική Φροντίδα. Γράψτε μας στο info@grpalliative.gr τις απορίες σας και οι ειδικοί της ΠΑΡΗ.ΣΥ.Α. θα σας απαντήσουν.

Ακολουθούν απαντήσεις στις πιο συχνές ερωτήσεις σας:

Τι είναι ο πόνος;

Ο πόνος είναι μια δυσάρεστη αισθητική και συναισθηματική εμπειρία που σχετίζεται με ή μοιάζει να σχετίζεται με ενεργή ή πιθανή ιστική βλάβη (Παγκόσμιο Ινστιτούτο Μελέτης του Πόνου, IASP, 2020).

O πόνος είναι μια προσωπική εμπειρία, η δε προηγούμενη εμπειρία (μνήμη πόνου) καθώς και το ατομικό χαρακτηριολογικό προφίλ παίζουν καθοριστικό ρόλο γι’αυτό και θα πρέπει να είναι σεβαστή η αναφορά κάθε ατόμου που πονάει.

Η αδυναμία ορισμένων ατόμων να εκφραστούν (βρέφη, ΜΕΘ, άνοια κ.ά.) δε σημαίνει ότι δεν πονάνε.

Τον διακρίνουμε σε οξύ ο οποίος είναι και ευεργετικός για το άτομο διότι το προειδοποιεί πότε να αποφύγει την παραπέρα έκθεσή του στο βλαπτικό ερέθισμα και σε χρόνιο (> 3 μήνες) ο οποίος επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής του.

Η συχνότητα του χρόνιου πόνου παγκόσμια είναι 20,4% (δηλαδή 1 στα 5 άτομα έχουν χρόνιο πόνο). Είναι συχνότερος στις γυναίκες (21,7%), στα άτομα άνω των 65 ετών (30,8%), στα άτομα που ζουν σε δομές και στην περιφέρεια (Στατιστική Υπ. ΗΠΑ, 2019).

Το 70% των ασθενών με καρκίνο αναφέρουν πόνο ανάλογα πάντα με την εντόπιση και το στάδιο της νόσου (64% προχωρημένος καρκίνος, 55% υπό θεραπεία, 33% μετά την θεραπεία) στο δε 1/3 ο πόνος είναι μεσαίος ή σοβαρός.

Παρά την εξέλιξη των θεραπειών ο χρόνιος καρκινικός πόνος δεν ελέγχεται ικανοποιητικά.

Μπορούμε να τον μετρήσουμε και πώς;

Υπάρχουν διάφορα διαγνωστικά εργαλεία για τη διάγνωση και μέτρηση του πόνου πέραν της λήψης καλού ιστορικού και διεξοδικής κλινικής εξέτασης.

Τα κυριότερα είναι:

α. η αριθμητική κλίμακα (0 → 10)

β. η οπτική αναλογική κλίμακα (προσαρμογή της και για παιδιατρική χρήση)

γ. η κλίμακα εκτίμησης πόνου σε άνοια

δ. η κλίμακα συμπεριφοράς πόνου

ε. το DN4 & Pain Detect για την εκτίμηση του νευροπαθητικού πόνου κ.ά.

Σημαντική είναι η τήρηση Ημερολογίου Πόνου από τους ασθενείς ή τους φροντιστές που θα διευκολύνει τον γιατρό της Παρηγορικής Φροντίδας στη διάγνωση και αντιμετώπισή του.

Πολύπλοκες εξετάσεις όπως ενδεικτικά είναι η Μαγνητική Τομογραφία, η Αξονική Τομογραφία, το Μυογράφημα, τα Προκλητά Δυναμικά κ.ά. δε μετρούν άμεσα τον πόνο.

Πόσα είδη πόνου υπάρχουν;

Οι κύριοι τύποι πόνου είναι:

α. ο αλγαισθητικός: τυπικά είναι το αποτέλεσμα ενός ιστικού τραυματισμού

β. ο φλεγμονώδης: αποτέλεσμα ανώμαλης απάντησης του ανοσοποιητικού συστήματος

γ. ο νευροπαθητικός: προκύπτει μετά από βλάβη ή νόσο του σωματοαισθητικού συστήματος και χαρακτηρίζεται από ποικιλλία θετικών (υπεραισθησία) ή αρνητικών (υπαισθησία) συμπτωμάτων

δ. ο δυσπροσαρμοστικός: στην κατηγορία αυτή ανήκουν διάφορα σύνδρομα χρόνιου πόνου όπως η ινομυαλγία, ο πόνος ευερέθιστου εντέρου, η διάμεση κυστίτιδα κ.ά. Οι δε μηχανισμοί του είναι υπό έρευνα

ε. ο μικτός: συνύπαρξη αλγαισθητικού και νευροπαθητικού πόνου.

Ποια τα χαρακτηριστικά του πόνου από ογκολογικές παθήσεις και από τις παρενέργειες των θεραπειών;

Ο πόνος των ογκολογικών ασθενών είναι κυρίως μικτός ο δε πόνος των επιζησάντων του καρκίνου είναι κυρίως νευροπαθητικός. Κύριες αιτίες είναι η ίδια η νόσος και η επέκτασή της, το προηγηθέν χειρουργείο και οι διάφορες θεραπείες (Ακτινοθεραπεία, Χημειοθεραπεία, Ανοσοθεραπεία).

Χαρακτηριστικό σύνδρομο νευροπαθητικού πόνου του ογκολογικού ασθενούς είναι η περιφερική νευροπάθεια μετά Χειμοθεραπείας. Χαρακτηρίζεται από συμμετρική αμφιτερόπλευρη παραισθησία, υπαισθησία, υπεραλγησία, καύσο, δυσανεξία στο θερμό – ψυχρό καθώς και αδυναμία εκτέλεσης λεπτών κινήσεων στα άνω ή κάτω άκρα τύπου κάλτσα – γάντι.

Κυρίως ευθύνονται οι ταξάνες, η πλατίνα, η βινακριστίνη και φάρμακα του πολλαπλού μυελώματος).

Πονώ κι έχω διάφορα άλλα συμπτώματα (εμετό, ναυτία, δυσκοιλιότητα κ.ά.). Πού πρέπει να απευθυνθώ;

Οι θεράποντες γιατροί θα πρέπει να έχουν λάβει τη στοιχειώδη εκπαίδευση για την αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου κυρίως του ογκολογικού ασθενούς και για να είναι σε θέση να ακολουθήσουν τις οδηγίες του Αλγολόγου γιατρού της Παρηγορικής Φροντίδας.

Η εκπαίδευση σχετικά με τον πόνο θα πρέπει να ξεκινάει αν είναι δυνατόν από το προπτυχιακό επίπεδο και να συνεχίζεται στην εκάστοτε εξειδίκευση τους μιας και ο πόνος θεωρείται πλέον ένα από τα ζωτικά σημεία.

Ο μεσαίος σοβαρός πόνος πρέπει να αντιμετωπίζεται από τον Αλγολόγο γιατρό της Παρηγορικής Φροντίδας. Απαραίτητη είναι η συνεργασία μεταξύ των ειδικοτήτων και ο αλληλοσεβασμός. Η αντιμετώπιση του πόνου θα είναι πιο επιτυχημένη όταν ο ασθενής και η οικογένειά του αποτελούν μέρος της ευρύτερης ομάδας φροντίδας.

Τι πρέπει να αναφέρω στον γιατρό μου και στον αλγολόγο, σχετικά με τον πόνο μου;

Ο ασθενής ή οι φροντιστές θα πρέπει  να αναφέρουν ένα χρονικό του πόνου (ημέρα – εβδομάδα), να περιγράψουν τα χαρακτηριστικά του π.χ. ο νευροπαθητικός πόνος εκδηλώνεται με υπεραλγησία και αλλοδυνία, την βελτίωση ή μη μετά από μαι αναλγητική θεραπεία, το φάρμακα που λαμβάνουν για πιθανές συνοσηρότητες. Επίσης πρέπει να περιγράφουν τις επιπτώσεις που έχει ο πόνος στην καθημερινότητά τους καθώς και την ψυχολογία τους.

Ποιες θεραπείες υπάρχουν για την αντιμετώπιση του πόνου;

Θεραπείες για την αντιμετώπιση του πόνου είναι:

α. φαρμακευτική αγωγή με πρωταγωνιστές τα οπιοειδή αναλγητικά. Άλλοι αναλγητικοί παράγονοντες είναι η παρακεταμόλη, τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, ορισμένα αντικαταθλιπτικά και αντισπασμωδικά φάρμακα με κύριους εκπροσώπους την γκαμπαπεντίνη και την πρεγκαμπαλίνη

β. παρεμβατικές τεχνικές όπως η νευρόλυση, οι περιφερικοί και κεντρικοί αποκλεισμοί, η τοποθέτηση επισκληριδίου καθετήρα και η χορήγηση αναλγητικού μέσω αυτού, οι ραδιοσυχνότητες κ.ά.

γ. ψυχολογική υποστήριξη – κοινωνική βοήθεια

δ. συμπληρωματικές θεραπείες. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν ο βελονισμός, τα ΤΕΝS, το σιάτσου, η ρεφλεξολογία, οι θεραπείες αντιπερισπασμού, η βιοανάδραση, η φυσιοθεραπεία κ.ά.

Τι είναι η αλλοδυνία: Τι είναι η υπεραλγησία:

 Η Αλλοδυνία και η Υπεραλγησία είναι τα κύρια συμπτώματα του ασθενούς με Νευροπαθητικό Πόνο.

Αλλοδυνία είναι ο υπερβολικός πόνος μετά την εφαρμογή ερεθίσματος που δεν είναι φυσιολογικά επώδυνο π.χ. πόνος μετά από απλή επαφή στην πάσχουσα περιοχή.

Υπεραλγησία είναι ο υπερβολικός πόνος μετά την εφαρμογή ενός ερεθίσματος που φυσιολογικά είναι επώδυνος αλλά όχι σε τέτοιο βαθμό π.χ. υπερβολικός πόνος μετά από νυγμό με μια βελόνα στην περιοχή.

Ποια άλλα συμπτώματα μπορεί να έχει ο ασθενής με νευροπαθητικό πόνο;

Δυνατόν να εμφανίζει καυσαλγία, νυγμούς (βελονιές), μυρμήγκιασμα, υπαισθησία, μετααισθήσεις δηλαδή παράταση χρονικά του πόνου και μετά την διακοπή του ερεθίσματος, παροξυσμούς πόνου κ.ά.

Ποιες είναι οι κυριότερες επιπτώσεις του χρόνιου πόνου;

Οι διαταραχές ύπνου, η κατάθλιψη και το stress.

Μπορεί να πάθει εξάρτηση κάποιος που παίρνει οπιοειδή;

Η οπιοφοβία είναι ένας σημαντικός παράγοντας μη αντιμετώπισης του χρόνιου πόνου κυρίως του καρκινικού. Τα οπιοειδή έχει αποδειχθεί ότι δεν προκαλούν εθισμό και εξάρτηση στους καρκινοπαθείς ασθενείς. Προσοχή χρειάζεται όμως στην μείωση των δόσεων διότι δυνατόν να εμφανίσουν σύνδρομο στέρησης. Οι ασθενείς με χρόνιο μη καρκινικό πόνο δυνατόν να αναπτύξουν εθισμό γι’αυτό και η χορήγηση οπιοειδών πρέπει να  γίνεται προσεκτικά και υπό συνεχή έλεγχο.

Πώς να βοηθήσω να βελτιωθούν οι υπηρεσίες αντιμετώπισης του πόνου και η παρηγορική φροντίδα στη χώρα μου;

Οι ασθενείς με χρόνιο πόνο, κυρίως καρκινικό, θα πρέπει να υπερασπίζονται το δικαίωμά τους να μην πονάνε και να απαιτούν από τον θεράποντα την αντιμετώπιση του βασανιστικού αυτού συμπτώματος. Στο πλάνο φροντίδας τους θα πρέπει από την αρχή της διάγνωσης της νόσου να περιλαμβάνεται η ενημέρωσή τους και η αντιμετώπιση του πόνου και των λοιπών συμπτωμάτων από την ασθένεια και την θεραπεία της καθώς και η αντιμετώπιση του τέλους (<6 μήνες ζωής).

Η φιλοσοφία αυτή δυστυχώς δεν υπάρχει στη χώρα μας γι’αυτό θα πρέπει να ασκηθεί πίεση τόσο από τους πάσχοντες όσο και από τις επιστημονικές εταιρείες, τους συλλόγους ασθενών κ.ά. προς τους υπεύθυνους διαμόρφωσης των προγραμμάτων υγείας.

Χρειάζομαι υγειονομική βοήθεια στο σπίτι. Πού να απευθυνθώ;

Η ΠΑΡΗ.ΣΥ.Α. έχει δικό της δίκτυο κατ’οίκον νοσηλείας. Επικοινωνήστε, ο ίδιος ή ο φροντιστής σας στέλνοντας e-mail στο info@grpalliative.gr γράφοντας όνομα και τηλέφωνο επικοινωνίας, την ασθένεια ή τα συμπτώματα και η ομάδα μας θα επικοινωνήσει μαζί σας. Μπορείτε επίσης να τηλεφωνήσετε για τον ίδιο λόγο στο 2106457878

Ευνομία Αλεξοπούλου – Βραχνού

Γ. Γραμματέας ΠΑΡΗ.ΣΥ.Α.