ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΟ 17ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΠΕΡΙΟΧΙΚΗΣ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ,ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΟΝΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ, 13-16/10/2016 ΔΕΛΦΟΙ
Διαχείριση του πόνου σε μετανάστες-πρόσφυγες
Εισαγωγή
Το μεταναστευτικό αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα παγκοσμίως και ταυτόχρονα, μια πρόκληση ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα
Αναφερόμαστε σε «μικτές μεταναστευτικές ροές», επειδή πρόσφυγες και μετανάστες χρησιμοποιούν σήμερα τα ίδια «κυκλώματα» διακινητών, προκειμένου να φτάσουν στη χώρα προορισμού τους (που, για τους περισσότερους, δεν είναι η Ελλάδα).
• Το 2015, 856.723 πρόσφυγες και μετανάστες έφτασαν στη χώρα μας μέσω της θαλάσσιας οδού του Ανατολικού Αιγαίου. Το 70% από αυτούς είναι πρόσφυγες, (50% από τη Συρία), 34% παιδιά και 21% γυναίκες.
• περίπου 2.000 έτυχαν νοσοκομειακής περίθαλψης με κόστη που ξεπέρασαν τις 800.000 ευρώ
ΕΠΙΣΗΜΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΚΕΕΛΠΝΟ είναι ότι πρόσφυγες και οι μετανάστες είναι υγιείς και δεν αποτελούν κίνδυνο για μεταδιδόμενα λοιμώδη νοσήματα.
Αναγνωρίζεται όμως η ανάγκη βασικού ελέγχου και υγειονομικής φροντίδας, που είναι προβληματική, λόγω των ειδικών συνθηκών διαβίωσης και μετακίνησης
Διεθνώς, τα προβλήματα υγείας που συναντώνται συχνότερα είναι:
• χαμηλή οσφυαλγία: ο επικρατέστερος μυοσκελετικός πόνος, από χτυπήματα, επώδυνες στάσεις σε πολυήμερα ταξίδια κλπ.
• πονοκέφαλοι και η ζάλη συχνά, υποκρύπτουν παλιό τραύμα κρανίου.
• εκτεταμένοι μώλωπες, ρωγμωειδή κατάγματα, σπασμένα δόντια, αποκόλληση αμφιβληστροειδούς, πρώϊμος καταρράκτης
• εγκαύματα και εσχαροποίηση από καυστικά
• εμβοές από εκρήξεις
• επίμονοι πόνοι γαστρεντερικού λόγω παρασιτικών νόσων κλπ.
• επιμόλυνση τραυμάτων που επαυξάνει τον πόνο.
• χρόνια επώδυνα συμπτώματα απο το ουροποιογεννητικό σύστημα.
• τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, συμπεριλαμβανομένων HIV και Ηπατίτιδας
• Η μετατραυματική ψυχολογική διαταραχή ( PTSD) και ιδιαίτερα η κατάθλιψη είναι πολύ συχνότερη στους πρόσφυγες από τον γενικό πληθυσμό (8% έναντι 16-37% αντίστοιχα).
Εξάλλου, το πλαίσιο όπου αναδύονται αυτά τα προβλήματα υγείας (πόλεμος, βασανιστήρια, εκτόπιση, καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ΒΙΑΣΜΟΙ κλπ) επαυξάνουν την επίδραση τους, συγκριτικά με φυσική νόσηση ή τυχαίους τραυματισμούς
Ο Πόνος κι η αντιμετώπισή του
Ο πόνος ειναι παραμελημένη νόσος, ακόμη και στον γηγενή πληθυσμό,
Η τοποθέτηση αυτού του θέματος, στο συνέδριό μας, είναι έμπρακτη αναγνώριση από την Εταιρεία μας, της ανάγκης για εφικτές βελτιώσεις των πρακτικών μας, δεδομένου ότι το πρόβλημα θα συνεχίζεται. Ευχαριστώ την Οργανωτική Επιτροπή για την τιμή, να μου αναθέσει την παρουσίαση της εμπειρίας μας στην Κω, ενδεικτική της γενικότερης κατάστασης, τουλάχιστον, στην νησιωτική Ελλαδα.
Όπως γνωρίζουμε, στην διάρκεια του μεγάλου προσφυγικού κύματος, τον περασμένο χρόνο, τα παραμεθόρια νησιά του Αιγαίου δέχτηκαν μεγάλο αριθμό προσφύγων που έφταναν, κατά εκατοντάδες καθημερινά απο τα τουρκικά παράλια και υπό την εποπτεία της ΄Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ και διαφόρων ΜΚΟ εγκαθίσταντο σε αυτοσχέδιους καταυλισμούς,, σε πάρκα, κατά μήκος της παραλίας στο λιμάνι, σε αρχαιολογικούς χώρους, σε κλειστά ξενοδοχεία κλπ.
Θα αποφύγω την υπενθύμιση των γνωστών φωτογραφιών που μας συγκλόνισαν των περασμένο χρόνο. Η όποια εφικτή πρόταση βελτίωσης της ανταπόκρισής μας, δεν μπορεί να στηρίζεται μόνο στο συναίσθημα αλλά, κυρίως, στην αναγκαιότητα ορθολογιστικής διαχείρισης του προβλήματος.
Η Εμπειρία της Κω
Μεταξύ των διαφόρων ΜΚΟ που δραστηριοποιήθηκαν πέρυσι, στην αντιμετώπιση του προσφυγικού, η οργάνωση Γιατροί Χωρίς Σύνορα (ΓΧΣ) είχε καθοριστικό ρόλο στην παροχή υπηρεσιών υγείας. Η ιατρικη εξεταση γινοταν στους χωρους παραμονης, στα τοπικά Αστυνομικά και Λιμενικά τμήματα (Α.Τ./Λ.Τ
Θα αναφερθούμε στην διαθέσιμη καταγραφή των ΓΧΣ και του ΤΕΠ του ΓΝΚΩ, σε ενδεικτικό χρονικό διάστημα ενός μηνός, του Νοεμβρίου 2015, που για συγκυριακούς λόγους είναι η πλέον αξιόπιστη.
Στοιχεία των ΓΧΣ
Στην διερευνητική αποστολή των ΓΧΣ Ελλάδος στην ευρύτερη νησιωτική περιοχή Ν. Αιγαίου (ΚΩ, ΛΕΡΟ, ΚΑΛΥΜΝΟ, ΣΥΜΗ) εξετάστηκαν 258 ασθενείς ( ηλικίας 5 μηνών-70 ετών), γυναίκες 40 (15,6 %) / άνδρες 5πλασιοι 218 ( 84,4 %), 30 ήταν ανήλικοι (11,6 %). περίπου 10%
Πολλοί από τους ασθενείς που εξετάστηκαν, έφεραν τα τραύματα-σημάδια του πολέμου, βίας ή και βασανιστηρίων, που έχουν υποφέρει στις χώρες καταγωγής ή της διέλευσης τους.
Από το σύνολο των ασθενών που οι ΓΧΣ εξέτασαν τον Νοεμβριο, 143 ασθενείς το 50% περιπου, εξετάστηκαν στην Κω
(106 στο Α.Τ. και 37 στο Λ.Τ.). Θα αποφύγω λεπτομερείς αριθμητικές και δημογραφικές αναφορές.
• Πόνο διαφορετικής έντασης, ανέφερε περίπου το 25% των εξετασθέντων ( 34 στους 143)
• Από αυτούς, σχεδόν, οι μισοί ( 17) ανέφεραν εντοπισμένο πόνο ανθεκτικό στα συνήθη αναλγητικά.
• Ενώ οι υπόλοιποι 13 (5 γυναίκες/8 άνδρες) ανέφεραν διάχυτο μυικό άλγος που συσχετίστηκε με τις κακουχίες του ταξιδιού
• 4 ασθενείς, αποκλειστικά άνδρες, εμφάνισαν χρόνιο πόνο συνέπεια πολεμικού τραύματος 1-2 χρόνια πριν.
Στοιχεία του ΤΕΠ ΓΝΚΩ
Στο ΤΕΠ του ΓΝΚΩ, στο ίδιο διάστημα, είναι βέβαιο, ότι πολλοί πρόσφυγες ασθενείς δεν καταγράφηκαν ούτε εξετάστηκαν προσεκτικά
Από το σύνολο των καταγραμμένων οι 27 έχουν την επισήμανση “πόνος” με την αναφορά ότι “δόθηκε αγωγή” ,χωρίς λεπτομερή καταγραφή λοιπών στοιχείων.
(Οι περισσότεροι (17 )παραπέμφθηκαν από τους ΓΧΣ ενώ οι 10 μεταφέρθηκαν από αστυνομικούς και λιμενικούς αξιωματικούς, δηλ. τα Α.Τ./Λ.Τ. αντίστοιχα)
Η μεταφορά των μεταναστών στο ΤΕΠ αφορούσε πόνο που
α) δεν αντιμετωπίστηκε με ήπια αναλγητικά από τους ΓΧΣ
ή β) επρόκειτο για σύμπτωμα χειρουργικής /υποκείμενης παθολογίας
Ι) Οξύ πόνο είχαν οι μισοί από τους ασθενείς (14) :
Συγκεκριμένα: 2 με ΑΔΛΒ, 3 με διάτρηση στομάχου,1 με κωλικό νεφρού , 1 περίσφιξη περιομφαλικής κήλης, 4 με κατάγματα άνω/ κάτω άκρων, 1επιγαστραλγία, 1 με έντονη οδονταλγία, 1 με οικογενή μεσογειακό πυρετό.
Αντιμετώπιση:
• 8 ασθενείς χειρουργήθηκαν
• 4 πήραν Ε.Φ. αναλγητική αγωγή στην Βραχεία Νοσηλεία και μετά απο την βελτίωση επέστρεψαν στους χώρους φιλοξενίας τους
• σε 2 έγινε διακομιδή στην Αθήνα, λόγω έλλειψης ορθοπεδικών υλικών
ΙΙ) Χρόνιο πόνο είχαν οι υπόλοιποι μισοί ασθενείς (13) :
Συγκεκριμενα: 7 ασθενείς είχαν χαμηλή οσφυαλγία, 2 ρευματοειδή αρθρίτιδα, 2 μετατραυματικό πόνο (φάντασμα μέλος), 1 μεθερπητική νευραλγία, 1 ισχιαλγία (παλιό ιστορικό)
Αντιμετώπιση
Στους 10 έγινε εισαγωγή (στην Ορθοπεδική και Παθολογική κλινική)
Στο Ιατρείο Πόνου παραπέμφθηκαν οι 3 περιπτώσεις νευροπαθητικού πόνου που αρνήθηκαν νοσηλεία: 1 ασθενή; με πόνο φάντασμα μέλος, 1 με μεθερπητική νευραλγία, 1 με ισχιαλγία
• εφαρμόστηκε το πρωτόκολλο για τον νευροπαθητικό πόνο (πρεγκαμπαλινη, τραμαδολη+/- παρακεταμόλη, δεν εξασφαλίστηκε επίθεμα καψαϊκίνης ).
• δόθηκε ποσότητα φαρμάκων για θεραπεία 7ημερών, από την διαθέσιμη ποσότητα του Κοινωνικού Ιατρείου Πόνου (επιστροφές απο ασθενείς, δωρεές από Φαρμακεία κλπ) και συστήθηκε επανεξέταση μέσω του μεταφραστή
• όμως, δεν έγινε ούτε η παρακολούθηση της πορείας του πόνου ούτε η επανεξέταση των ασθενών
Χαρακτηριστική περίπτωση δυσκολίας Δ.Δ. Πόνου, που μπορεί να αποπροσανατολίσει τον γιατρό, είναι η περίπτωση του οικογενούς μεσογειακού πυρετού (νόσος που ανήκει στα σύνδρομα των κληρονομούμενων περιοδικών πυρετών, συναντάται σε πληθυσμούς μεσογειακής-μεσοανατολικής καταγωγής) και οφείλεται σε έλλειψη ειδικής πρωτεάσης που απενεργοποιεί την ιντερλευκίνη
• Μπορεί να εμφανιστεί με πυρετό , έντονο κοιλιακό και οξύ θωρακικό άλγος, ορογονίτιδα, αρθραλγίες, αμυλοείδωση κλπ
Αντιμετωπίσαμε νεαρό σύριο άνδρα που προσήλθε με έντονο περιομφαλικό άλγος επειδή είχε σταματήσει την αγωγή του με κολχικίνη , όταν αναγκάστικε να πετάξει τα υπάρχοντά του στην θάλασσα
Εκτιμήσεις
Ο πόνος δεν μπορεί να θεωρηθεί μεμονωμένο στοιχείο σε ένα Πρόσωπο που δεν “πονά”, απλώς αλλά Πάσχει πολύπλευρα
Η υποκειμενική εκτίμηση του εμπλεκόμενου Ιατρονοσηλευτικού Προσωπικού είναι η εξής:
Α) Η αντιμετώπιση του οξέος πόνου υπήρξε επαρκής, παρά τις ελλείψεις υποδομών, προσωπικού, και οργάνωσης.
Β) Η αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου θεωρείται ανεπαρκής
Αίτια:
• Από την πλευρά των μεταναστών:
• μη καλή επικοινωνία και έλλειψη εμπιστοσύνης -> ελλιπές ιστορικό
• αδυναμία περαιτέρω παρακολούθησης των περιστατικών χρόνιου πόνου
• πολιτισμικές διαφορές που επιτείνουν τις ήδη υπάρχουσες δυσκολίες
(πολλοί εθελοντές μεταφραστές από την ομάδα των προσφύγων/μεταναστών, δίνουν επιλεκτικά τις απαντήσεις του άνδρα συνοδού κι όχι της πάσχουσας γυναίκας ή παραφράζουν σκόπιμα τις απαντήσεις αν θεωρούν ότι προσβάλλεται η φυλή τους από την πρακτική ή και την …νόσο της πάσχουσας !)
• από την πλευρα του ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ
• μεγάλος φόρτος εργασίας στο ΤΕΠ
• έλλειψη οργάνωσης και προετοιμασίας για σχέδιο εκτάκτων αναγκών
• η χαοτική πρωτόγνωρη κατάσταση
• έλλειψη εκπαίδευσης νεαρών συναδέλφων Ε.Ι. και εφημερίου
• τέλος, οι διαφορές ατομικής ενσυναίσθησης ανάμεσα στο Προσωπικό μας
Σημερινή κατάσταση:
Είναι σήμερα ευνοϊκές οι συνθήκες για βελτίωση της υγειονομικής ανταπόκρισης και ειδικότερα, στον πόνο;
Ας δούμε τι άλλαξε:
• Το φετινό καλοκαίρι υπήρξε προσωρινός έλεγχος των προσφυγικών ροών από τις απέναντι ακτές (λόγω δυσμενών τουριστικών επιπτώσεων αμφοτερόπλευρα)
• ΄Εγινε εγκατάσταση των μεταναστών στα hot spots, παρά τις αντιδράσεις πολλών κατοίκων
• Απεκτήθη μεγαλύτερη εμπειρία στην διαχείριση και ευαισθητοποίηση στο θέμα του πόνου, τόσο των γιατρών ΤΕΠ όσο και των φυλάκων στους χώρους φιλοξενίας
• Το ΚΕΕΛΠΝΟ έχει εκπονήσει ειδικό σχέδιο διάγνωσης προβλημάτων υγείας στους χώρους υποδοχής, χωρίς, όμως, επιτόπια ενημέρωση των γιατρών παραμεθορίων νοσοκομείων
• Συμπεριελήφθησαν και οι μετανάστες στους ανασφάλιστους που έχουν δωρεάν τις απαραίτητες υπηρεσίες υγείας ( πέρυσι δεν υπήρχε υγειονομική κάλυψη των μεταναστών χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα )
Εκτιμώντας αποσπασματικά τις παραπάνω ευνοϊκές αλλαγές στην συνθήκες του Νοεμβρίου 2015, θα μπορούσε κάποιος να αισιοδοξεί για την βελτίωση στην υγειονομική ανταπόκριση της χώρας, ακόμη και στον χρόνιο πόνο ΟΜΩΣ :
Ας είμαστε ¨ΣΥΓΚΡΑΤΗΜΕΝΑ ΑΙΣΙΟΔΟΞΟΙ¨ ΓΙΑ ΑΜΕΣΗ, ΕΜΦΑΝΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ
Γιατί; Διότι : 6 μήνες μετά την υπογραφή συμφωνίας μεταξύ Ε.Ε.-Τουρκίας , η κατάσταση είναι εκρηκτική και ΔΕΝ ΑΦΗΝΕΙ ΠΕΡΙΘΟΡΙΑ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑΣ, αφού:
• Μόνο στα νησιά του Β.Αιγαίου βρίσκονται περισσότεροι από 10.000 πρόσφυγες/μετανάστες,(11.104) με δομές στα hot spots να αντέχουν μέχρι 5.500 ανθρώπους
Π.χ.
• Στην Σούδα της Χίου ζουν >900 άτομα ενώ μπορούν να φιλοξενηθούν μέχρι 500
• Στην Κω ζουν 1850 ενώ μπορούν να φιλοξενηθούν μέχρι 850
• Στην Μόρια της Μυτιλήνης ,επίσης
Επιπλέον:
• ΚΑΙ 1.000.000 άνθρωποι στο Χαλέπι περιμένουν να περάσουν εδώ
• Την κατάσταση επιβαρύνει συνολικά και
1)η αποχώρηση των Τούρκων Παρατηρητών από τα ελληνικά νησιά, οπότε οι επαναπροωθήσεις ελαχιστοποιούνται
2) η ολιγωρία της ΕΕ για ενίσχυση της Υπηρεσίας Ασύλου–για υποδοχή, ταυτοποίηση, καταγραφή
Όσοι έρχονται αιτούνται αυτομάτως άσυλο
• Στο Β. Αιγαίο υπάρχουν >8.500 αιτήσεις για άσυλο ενώ εξετάζονται περίπου 60 την ημέρα
• Στριμωγμένοι μέσα στα ασφυκτικά hot spots, οι άνθρωποι εξεγείρονται διαμαρτυρόμενοι για τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης, την έλλειψη συνθηκών υγιεινής,( κλέβουν νερό για μπάνιο από τα γειτονικά χωράφια ) και λόγω συμπλοκών και επεισοδίων βίας μεταξύ τους, οι γιατροί διστάζουν να τα επισκεφτούν, πολλές δε ΜΚΟ έχουν αποχωρήσει για λόγους ασφαλείας.
• Τα στοιχεία του Ελληνικού Γραφείου του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, μέχρι τέλος Σεπτεμβρίου 2016, δείχνουν 2.400 ασυνόδευτα ανήλικα, από τα οποία τα 1570 βρίσκονται εκτός δομών ν και 16% είναι κάτω των 14 ετών.
• Πολλοί κάτοικοι, λόγω παραβατικών συμπεριφορών κάποιων από τους μετανάστες, απαιτούν με κινητοποιήσεις την αποχώρηση των μεταναστών, εμφανίζοντας πλήρη μεταστροφή στην προηγούμενη, αλληλέγγυα στάση τους
• Από την άλλη, το κόστος παραμένει μεγάλο ζήτημα, για την σημερινή Ελλάδα, η δε οικονομική ενίσχυση δίνεται στις ΜΚΟ ή προορίζεται για δομές στην ηπειρωτική χώρα .
• Οι επισκέψεις στα Νοσοκομεία των νησιών υποδοχής μεταναστών (π.χ. Χίου και Κω), έχουν αυξηθεί. Πολλοί από τους πρόσφυγες/μετανάστες ζητούν οποιαδήποτε ιατρική γνωμάτευση, για οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας, κυρίως χρόνιο, π.χ. πόνο ακαθορίστου αιτιολογίας, με στόχο να μετακινηθούν στην Αθήνα ή να τύχουν ευνοϊκότερης μεταχείρισης ασύλου
Διεθείς καλές πρακτικές
• Μια πρωτοπόρα μέθοδος που εφαρμόστηκε στις ΗΠΑ για εκτίμηση από μακριά της κλινικής εικόνας πόνου σε παιδιά προσφύγων μεξικανών ήταν η εφαρμογή του skype με την μεσολάβηση ηλεκτρονικού διαμεσολαβητή σε διάφορες γλώσσες
• Στην Αυστραλία, ιδρύθηκε η Υπηρεσία STARTTS (Service for the Treatment and Rehabilitation of Torture and Trauma Survivors , με σκοπό την αντιμετώπιση και αποκατάσταση θυμάτων που υποφέρουν μετά από βασανιστήρια και τραύματα
• Διανομή φυλλαδίων στην αγγλική, γαλλική, αραβική γλώσσα με την προτροπή να μην φοβούνται να δηλώσουν τον πόνο ,όταν εμφανίζεται
• Οι εκπαιδευμένοι πολιτισμικοί διαμεσολαβητές είναι απαραίτητοι, ιδιαίτερα στην αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου. “Χαμένοι στην μετάφραση”,στην σχετική βιβλιογραφία, σημαίνει την πλήρη αλλαγή νοήματος από κακή μετάφραση, με σημαντικές επιπτώσεις στην αντιμετώπιση του πόνου
Οδηγίες προς τους νοσοκομειακούς γιατρούς :
• Η κλινική εκτίμηση πρέπει να αναγνωρίσει τις σαφείς αιτίες του αναφερόμενου πόνου πριν την a priori απόδοσή του σε ψυχολογικά αίτια.
• σεβασμός στην διαφορετικότητα της κουλτούρας και του τρόπου σκέπτεσθαι.
• είναι απαραίτητο να ελέγχεται ότι γίνονται κατανοητοί
• να χρησιμοποιούνται σαφείς, σύντομες ερωτήσεις αποφεύγοντας αργκώ ή συντμήσεις.
• η εχεμύθεια και η αυστηρή τήρηση του ιατρικού απόρρητου είναι απαραίτητη.
• χρήσιμες είναι οι διασταυρωμένες πληροφορίες από τον “αρχηγό”’ μιας ομάδας μεταναστών
Προτάσεις εφικτές για τα δικά μας μέτρα
• Τακτικές επισκέψεις κλιμακίου γιατρών από τον τοπικό ιατρικό σύλλογο στα hot spots (παρά τις γραφειοκρατικές δυσκολίες) για επιτόπια ενημέρωση των προσφύγων στους χώρους παραμονής
• Ενημερωτικά σεμινάρια για το Προσωπικό του Νοσοκομείου κι άλλους αρμοδίους φορείς, προσαρμοσμένα στις τοπικές συνθήκες
• Θα ήταν χρήσιμο να ιδρυθεί στο Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής ειδικό Τμήμα για τον τομέα υγείας με αρμοδιότητες πέραν αυτές του ΚΕΕΛΠΝΟ
• Σημαντική θα ήταν η συμβολή Κέντρων Αποκατάστασης Θυμάτων Βασανιστηρίων . Μετά τον θάνατο της Μαρίας Πινίου-Καλλη, διαχρονικής Πρόεδρου του Κέντρου στην Αθήνα, δεν λειτουργεί στην χώρα μας άλλη δομή. (υπάρχει εκπαιδευτικό πρόγραμμα αναγνώρισης και στήριξης των θυμάτων)
• Αξιοποίηση ευρωπαϊκών συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων στοχεύοντας π.χ. στην :
• βελτίωση της υγειονομικής ανταπόκρισης της χώρας στην εισροή μεταναστών
• την κατάρτιση των επαγγελματιών υγείας
• την ανάπτυξη σχεδίου τοπικών δράσης κλπ
Ειδική πρόταση:
Θα είχε ενδιαφέρον να προτείνει η ΠΑΡΗΣΥΑ ένα βασικό πρωτόκολλο αντιμετώπισης του πόνου σε πρόσφυγες/μετανάστες από τα νησιωτικά Νοσοκομεία , έχοντας υπόψη
• την ελλιπή σχετική εκπαίδευση των γιατρών στα ΤΕΠ,
• το κόστος της φαρμακευτικής αγωγής που βαραίνει τον ήδη μειωμένο προϋπολογισμό των μικρών Νοσοκομείων
• τις πολιτισμικές διαφορές και την κουλτούρα στο θέμα του πόνου
• κυρίως την δυσκολία τιτλοποίησης και παρακολούθησης των ασθενών με χρόνιο πόνο, ιδιαίτερα του νευροπαθητικού
Σημαντική είναι η αναζήτηση μιας καλής εφικτής πρακτικής, με προσαρμογή στις τοπικές συνθήκες των βασικών Κατευθυντήριων Οδηγιών, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις όπως :ασυνόδευτα παιδιά, ψυχιατρικοί ασθενείς με πόνο, ΑΜΕΑ, καρκινοπαθείς, θύματα βασανισμών και κακοποίησης με ψυχοσωματικά συμπτώματα πόνου κ.α. Εκτός από ανθρωπιστικό είναι και θέμα ιατρικής ηθικης και δεοντολογίας.
Συμπέρασμα
Δυστυχώς, το προσφυγικό πρόβλημα θα συνεχίζεται στην χώρα μας για μεγάλο διάστημα.
• Οι δυνατότητες μας στην αντιμετώπιση του πόνου σε πρόσφυγες/μετανάστες είναι περιορισμένες και ελλιπείς αλλά μπορούν να βελτιωθούν
• Απαιτείται οργάνωση, συνεργασία, εκπαίδευση, ευαισθητοποίηση και βασικά ενσυναίσθηση από το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, ιδιαίτερα όσων ασχολούνται με τον πόνο
Θα ανταποκριθούμε σε αυτή την πρό(σ)κληση των χαλεπών καιρών μας;
΄Ισως, η πιο ειλικρινής απάντηση είναι στους στίχους του τραγουδοποιού της πρώτης και της …ύστερης νιότης πολλών από μας, που φέτος τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2016
(The answer my friends is…) Blowin’ in the Wind
How many roads must a man walk down
Before you call him a man?
How many seas must a white dove sail
Before she sleeps in the sand?
Yes, and how many times can a man turn his head
And pretend that he just doesn’t see?
Yes, how many deaths will it take till he knows
That too many people have died ?
The answer my friend is blowin’ in the wind
The answer is blowin’ in the wind.
Βob Dylan
Βιβλιογραφία
1.ΓΧΣ : EXPLORATORY MISSION, Γιαννούσης Δημήτριος, Βεϊκος Απόστολος (Νοέμβριος 2015)
2. S.T.A.R.T.T.S NSW Service for the Treatment and Rehabilitation of Torture and Trauma Survivors , Australia 2004
3. Rhonda Conner-Warren The Language of Pain, Pain Conference, Michigan University, Sept 2015
4.http://medlabgr.blogspot.com/, 25/2/2016
΄Ελλη Καρανίκα
Αναισθησιολόγος
Συντ/στρια Δ/ντρια ΕΣΥ
ΓΝΚΩ
