Στεφάνου Παντελής, Αναισθησιολόγος
Θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι η παρηγορική φροντίδα στο νησί της Χίου ξεκινά το 14ο αιώνα με την ίδρυση του παλαιότερου ίσως οργανωμένου νοσηλευτικού ιδρύματος της Ευρώπης, του Λεπροκομείου Χίου ή αλλιώς Λωβοκομείου. Το Λωβοκομείο της Χίου ιδρύθηκε από τους Γενουάτες κατακτητές, με σκοπό τον περιορισμό της εξάπλωσης της λέπρας στο νησί. Οι κάτοικοι σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, κατανόησαν την αναγκαιότητα της φροντίδας των ασθενών και υποστήριξαν την λειτουργία του για έξι περίπου αιώνες, μέχρι το 1959. Έλληνες και Ευρωπαίοι γιατροί και υγειονομικοί, υπηρέτησαν με αίσθημα ευθύνης τους ασθενείς «θεραπεύοντας μερικές φορές, ανακουφίζοντας συχνά αλλά φροντίζοντας πάντα». Σήμερα πολλά από τα μοναδικά εκθέματα του Λεπροκομείου παρουσιάζονται στο Ιατρικό Μουσείο Χίου.
Η φιλαλληλία των Χιωτών απέναντι στις ομάδες των πασχόντων συνανθρώπων μας παραμένει αναλλοίωτη από τότε μέχρι σήμερα. Σε αυτό συνετέλεσαν οι παλαιότερες δραματικές εμπειρίες (σφαγή, μικρασιατική καταστροφή), η συνεχής επικοινωνία με προηγμένες κοινωνίες λόγω ναυτιλίας αλλά και το υψηλό μορφωτικό επίπεδο το κατοίκων του νησιού. Η ευαισθητοποίηση του κόσμου διατηρήθηκε και καλλιεργήθηκε επιπλέον την τελευταία δεκαετία χάρη στις φιλότιμες προσπάθειες φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης, συλλόγων, οργανώσεων, εκπαιδευτικών και επώνυμων ετεροδημοτών που σε συνεργασία με επιστημονικές εταιρείες πραγματοποίησαν πολλές ενημερωτικές ημερίδες. Με την Ελληνική Εταιρεία Θεραπείας Πόνου και Παρηγορικής Αγωγής πραγματοποιήσαμε στο νησί τρείς σημαντικές εκδηλώσεις με μεγάλη ανταπόκριση. Τον Ιούνιο του 2003, τον Οκτώβριο του 2006 και τον Ιούλιο του 2009, ενώ κάθε χρόνο μέχρι το 2010 γιορτάζαμε την παγκόσμια ημέρα παρηγορικής φροντίδας με συνεντεύξεις τύπου, μηνύματα και τηλεοπτικές προβολές.
Έτσι η παροχή φροντίδας σε πάσχοντες από αθεράπευτα νοσήματα και ασθενείς καταληκτικού σταδίου, παρά την έλλειψη οργανωμένου κέντρου, βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα, επιβεβαιώνοντας το δείκτη πολιτισμού στη Χίο, αφού όπως ξέρουμε η παρηγορική φροντίδα αποτελεί δείκτη πολιτισμού.
Ασθενείς με νόσο Alzheimer , νευρολογικές παθήσεις ή καρκινοπαθείς προχωρημένου σταδίου αντιμετωπίζονται με γνώμονα το άρθρο 25 της Διακήρυξης Δικαιωμάτων 2001 του ΟΗΕ, σύμφωνα με το οποίο «η καλής ποιότητας φροντίδα αποτελεί βασικό ανθρώπινο δικαίωμα όταν η ίαση δεν είναι εφικτή». Όλα αυτά επιτυγχάνονται με προσωπικό κόπο και κόστος των συγγενών που υποστηρίζονται, ευτυχώς ακόμα, από τους φροντιστές του προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι».
Οι καταιγιστικές εξελίξεις στη χώρα μας διέκοψαν βίαια τα τελευταία χρόνια την γόνιμη συνεργασία της περιφέρειας με το κέντρο και ανέστειλαν τις προσπάθειες για οργάνωση και λειτουργία υπηρεσιών παρηγορικης φροντίδας.
Δεν ανέστειλε ωστόσο τη θέληση του χιώτικου λαού να είναι αξιόμαχος και έτοιμος να αντιμετωπίσει τις καινούργιες προκλήσεις που δημιούργησαν η ανθρωπιστική κρίση των μνημονίων καθώς και η μεταναστευτική κρίση του 2014-2015.
Επαγγελματίες υγείας, ιερωμένοι, δάσκαλοι, νοικοκυρές, μαθητές, συμμετέχουν εθελοντικά και συμπαραστέκονται στους πρόσφυγες συνανθρώπους μας που κατακλύζουν καθημερινά το νησί με τρόπο που θα υποχρέωνε τον John Hinton (1967) να παραφράσει τα λόγια του ως εξής: «δεν προβάλλονται ενώ το αξίζουν και ενώ έχουν την άνεση, δεν αγνοούν τις συνθήκες που υποχρεώνουν τους ανθρώπους να υποφέρουν σιωπηλά»*.
Αξίζει να περιγράψουμε εν συντομία τη διαβίωση των προσφύγων (Σύρων ως επί των πλείστων, αλλά και Αφγανών) από την ώρα που αποβιβάζονται κακήν κακώς από τους δουλεμπόρους στις παραλίες του νησιού, μέχρι την ώρα που το εγκαταλείπουν αναζητώντας καλύτερες μέρες. Αμέσως μετά την άφιξή τους μεταφέρονται στο κέντρο υποδοχής στο Μερσινίδι. Εκεί, αφού τους διανεμηθούν στεγνά ρούχα συγκεντρωμένα από προσφορές πολιτών, αρχίζει η διαδικασία καταγραφής και ταυτοποίησής τους προκειμένου να εγκριθεί η άδεια στη χώρα και γενικότερα στη Ευρώπη, για έξι μήνες. Χάρη στην άριστη οργάνωση της Αστυνομίας η διαδικασία διαρκεί μόλις μια ημέρα κατά την διάρκεια της οποίας εξυπηρετούνται έως και 1200 άτομα. Μέχρις ότου φύγουν όμως από το νησί ίσως απαιτηθούν μερικές ημέρες. Σε αυτό το διάστημα διαμένουν σε δικές τους σκηνές στο δημοτικό κήπο ή σε ενοικιαζόμενα δωμάτια, όπου τους επισκέπτονται και τους συμπαρίστανται οι εθελοντές.
Ο Ερυθρός Σταυρός, η Μητρόπολη, η οργάνωση Λάθρα, είναι μερικές μόνο από τις τοπικές οργανώσεις που μαζί με τους ανώνυμους πολίτες προσπαθούν να εξασφαλίσουν για αυτές τις ημέρες ανθρώπινες συνθήκες υγιεινής, φαγητό, φροντίδα, ψυχοκοινωνική υποστήριξη.
Οι Γιατροί του Κόσμου διαθέτουν γιατρούς, νοσηλευτές, κοινωνικό λειτουργό και φάρμακα, η Μετάδραση μεταφραστές, ο Δήμος παρέχει νερό και χημικές τουαλέτες το Νοσοκομείο και ο Ιατρικός Σύλλογος Χίου είναι διαθέσιμοι για οτιδήποτε χρειαστεί. Αν και τα περισσότερα ιατρικά προβλήματα είναι απλά και αφορούν στις κακουχίες του ταξιδιού (αφυδάτωση μικρών παιδιών, χημικά ή ηλιακά εγκαύματα, θλαστικά ή πολεμικά τραύματα) υπάρχουν περιπτώσεις που έχουν ανάγκη νοσηλείας. Αναφέρουμε ενδεικτικά την νοσηλεία νεογνού με ίκτερο που γεννήθηκε καθοδόν από το Αφγανιστάν και την νοσηλεία εγκύου που γέννησε στο νησί μας τρείς ημέρες μετά την άφιξή της ένα κοριτσάκι, την όμορφη Αχμάτ.
Τα θετικά αποτελέσματα αυτής της συλλογικής προσπάθειας αντανακλώνται στα πρόσωπα αυτών των «οδοιπόρων» που αναζητούν μια δεύτερη ευκαιρία για καλύτερη ζωή και εκφράζονται με αισθήματα εγκαρτέρησης, εμπιστοσύνης και ασφάλειας προς τους πολίτες του τόπου που τους φιλοξενεί προσωρινά.
Σε εμάς, στα μέλη της ΠΑΡΗ.ΣΥ.Α και σε όλους όσοι συμμετείχαμε στην προσπάθεια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κόσμου όλα αυτά τα χρόνια , μένει η ικανοποίηση του αποτελέσματος μιας συλλογικής προσπάθειας, η ικανοποίηση της ανάδυσης του ανθρωπισμού που υπάρχει μέσα στον καθένα και η επιβεβαίωση της δύναμης της εκπαίδευσης. Τελικά τίποτα δεν πάει χαμένο…
* John Hinton: «Αυτοί προβάλλονται ενώ δεν το αξίζουν κι επειδή έχουν την άνεση αγνοούν τις συνθήκες που υποχρεώνουν τους ανθρώπους να υποφέρουν σιωπηλά».
